Akwarystyka Zawartość związków azotu i "starzenie się" wody
Woda w akwarium, w którym znajduj się ryby podlega zmianom wskutek zachodzących procesów przemiany materii. W ich wyniku woda ,,starzeje się'', a głównymi przyczynami tego zjawiska są zmiany składu gatunkowego i ilości znajdujących się w niej mikro organizmów oraz zmiany składu i ilości rozpuszczonych w niej związków azotu. Doświadczeni akwaryści operują określeniami: świeża woda i stara woda. Związki azotu są wprowadzane do akwarium wraz z pokarmem dla ryb. Po jego zjedzeniu ryby - w wyniku swoich procesów przemiany materii - wydzielają do wody rozmaite związki azotowe (np.: białka i mocznik). Część z nich jest wchłaniana i wykorzystywana przez znajdujące się w akwarium rośliny, znaczna cześć jest jednak rozkładana przez mikroorganizmy, a w wyniku tego rozkładu wytwarza się amoniak (NH3). Reaguje on natychmiast z wodą, tworząc wodorotlenek amonowy, który zaraz dysocjuje:
NH3 + H2O ↔ NH4OH ↔ NH4 + OH-
Sam amoniak jest toksyczny dla ryb, a jony OH- mogą silnie podwyższać pH wody . W prawidłowo pielęgnowanym akwarium w wyniku dalszej działalności mikroorganizmów następuje utlenienie jonów amonowych (NH4) do azotynowych (NO2), a tych azotowanych (NO-3). W tej postaci związki azotowe są już porównania mniej toksyczne.
Procesy utleniania związków azotu mogą jednak zachodzić tylko przy nie wysokim ich stężeniu w wodzie. Przy zbyt dużym nasyceniu nim wody następuje spowolnienie tego procesu, a przy dalszym wzroście nasycenia następuje reakcja odwrotna. Równowaga między różnymi formami azotu rozpuszczonymi w wodzie jest więc dość subtelna, a reakcje odwracalne:
NH+4 ↔ NO-2 ↔ NO-3
Dla akwarysty wynika z tego prosty wniosek, że nie chcąc dopuścić do występowania w wodzie nadmiaru szkodliwych związków azotu nie należy zasiedlać akwarium zbyt dużą ilością ryb, dbać o jego czystość i regularnie odświeżać wodę.
Nie dla wszystkich ryb stopień odświeżania wody jest jednakowy. Obserwacje hodowlane wskazują bowiem, że istnieje szereg gatunków, które lubią nieco starszą wodę (klasyczny przykład to gurami mozaikowy), gdyż w wodzie zbyt świeżej są bardziej podatne na niektóre choroby skóry.
Z kolei dla wielu gatunków zbyt stara woda jest wręcz toksyczna (np.: dla pielęgniczek).
W szczegółowych opisach hodowli poszczególnych gatunków podano, czy wymagają one znacznego, czy też tylko nieznacznego, cotygodniowego odświeżania wody w akwarium. Pod pojęciem znacznego odświeżania wody rozumie się wymianę 20-25% na świeżą, pod pojęciem nieznacznego odświeżania wymianę tylko 5-10%. Nabywając doświadczenia w hodowli określonych gatunków ryb akwarysta może nieco modyfikować te liczby, gdy już potrafi na podstawie obserwacji wyglądu i zachowania ryb określić, czy przebywają one w odpowiedniej wodzie. W handlu akwarystycznym spotyka się też specjalne zestawy do określania ilości rozpuszczonych w wodzie związków azotu. Zwykle mierzy się ilość azotynów przyjmując, że 0,2 mg w litrze wody są szkodliwe. W świetle tego, co przedstawiono wyżej o różnych wymaganiach ryb względem starości wody, zastosowanie zestawów pomiarowych jest dość ograniczone i wydaje się, że nie są one w stanie zastąpić doświadczenia akwarysty.
Zawartość garbników w wodzie w akwarium
NH3 + H2O ↔ NH4OH ↔ NH4 + OH-
Sam amoniak jest toksyczny dla ryb, a jony OH- mogą silnie podwyższać pH wody . W prawidłowo pielęgnowanym akwarium w wyniku dalszej działalności mikroorganizmów następuje utlenienie jonów amonowych (NH4) do azotynowych (NO2), a tych azotowanych (NO-3). W tej postaci związki azotowe są już porównania mniej toksyczne.
Procesy utleniania związków azotu mogą jednak zachodzić tylko przy nie wysokim ich stężeniu w wodzie. Przy zbyt dużym nasyceniu nim wody następuje spowolnienie tego procesu, a przy dalszym wzroście nasycenia następuje reakcja odwrotna. Równowaga między różnymi formami azotu rozpuszczonymi w wodzie jest więc dość subtelna, a reakcje odwracalne:
NH+4 ↔ NO-2 ↔ NO-3
Dla akwarysty wynika z tego prosty wniosek, że nie chcąc dopuścić do występowania w wodzie nadmiaru szkodliwych związków azotu nie należy zasiedlać akwarium zbyt dużą ilością ryb, dbać o jego czystość i regularnie odświeżać wodę.
Nie dla wszystkich ryb stopień odświeżania wody jest jednakowy. Obserwacje hodowlane wskazują bowiem, że istnieje szereg gatunków, które lubią nieco starszą wodę (klasyczny przykład to gurami mozaikowy), gdyż w wodzie zbyt świeżej są bardziej podatne na niektóre choroby skóry.
Z kolei dla wielu gatunków zbyt stara woda jest wręcz toksyczna (np.: dla pielęgniczek).
W szczegółowych opisach hodowli poszczególnych gatunków podano, czy wymagają one znacznego, czy też tylko nieznacznego, cotygodniowego odświeżania wody w akwarium. Pod pojęciem znacznego odświeżania wody rozumie się wymianę 20-25% na świeżą, pod pojęciem nieznacznego odświeżania wymianę tylko 5-10%. Nabywając doświadczenia w hodowli określonych gatunków ryb akwarysta może nieco modyfikować te liczby, gdy już potrafi na podstawie obserwacji wyglądu i zachowania ryb określić, czy przebywają one w odpowiedniej wodzie. W handlu akwarystycznym spotyka się też specjalne zestawy do określania ilości rozpuszczonych w wodzie związków azotu. Zwykle mierzy się ilość azotynów przyjmując, że 0,2 mg w litrze wody są szkodliwe. W świetle tego, co przedstawiono wyżej o różnych wymaganiach ryb względem starości wody, zastosowanie zestawów pomiarowych jest dość ograniczone i wydaje się, że nie są one w stanie zastąpić doświadczenia akwarysty.
Zawartość garbników w wodzie w akwarium
